Publicaties
Inleiding
Het is moeilijk om iedere publicatie die dat verdient hier aandacht te geven of compleet te zijn. Naast de hier genoemde tijdschriften en minder geregelde publicaties over de ikonenkunst, verschijnen talrijke - door aparte kerken uitgegeven - publicaties die veel interessante gegevens over ikonen (kunnen) bevatten. Een beperking was dus noodzakelijk.
Wat beschreven is in de toelichting bij het onderwerp ‘Organisaties en Kerken’ met betrekking tot het onderscheid tussen orthodox (oosters katholiek) en rooms (westers) katholiek christendom, geldt evenzo voor de publicaties. Ook omdat de genoemde publicaties grotendeels worden uitgegeven door dezelfde organisaties.
Via de links komt u dan ook meestal bij dezelfde (externe) sites uit.
Ook in de publicaties: tijdschriften, vriendenbrieven, naslagwerken enz. wordt de tekst – mede of deels – bepaald door de kunsthistorische en/of religieuze uitgangspunten van de redactie c.q. de organisatie. Daarom worden bij de onderstaande publicaties de uitgevende organisaties genoemd. Het is aan de lezer om te oordelen in hoeverre de schrijvers van Oost en West objectief zijn.
Internationaal verschijnen vanzelfsprekend een aanzienlijk groter aantal tijdschriften die (de relatie met) de oost-christelijke kerken en hun cultuur tot onderwerp hebben. Zodra de Stichting Odigia, in een (tijdelijke) locatie met voldoende ruimte, haar bibliotheek weer open kan stellen voor de Vrienden, publiceren wij een lijst van alle ‘bladen’ die zij daar kunnen inzien. Ook om te beoordelen of men een eigen abonnement verkiest.
Onze (voorlopige) keuze - alfabetisch
Catalogus van alle publicaties : klik hier
En dan is er nu - als meest gebruikte informatiebron - het INTERNET!
Dat er in de toekomst vanuit de Stichting Odigia ook uitgebreider publicaties - in boekvorm - zullen verschijnen, is wel duidelijk.
EIKONIKON is een kwartaaltijdschrift dat in juni 2008 de 22e jaargang vierde met de 100e editie. Een prachtig, voor de ikonenkunst in Nederland onvergelijkbaar blad. In 1986 was het aanvankelijk een gestencild blaadje met als doelgroep grotendeels de zelf ikonen schilderende - pardon 'schrijvende' - liefhebber. Het is uitgegroeid tot een fraai full-colour kwartaaltijdschrift dat telkens weer boeiend is voor iedereen die geďnteresseerd is in de ikonenkunst , de achtergronden en de bronnen daarvan.
De wijze waarop de redactie sinds 1986 een balans heeft weten te vinden tussen de creatieve, de kunstzinnige kant van de ikonen, de religieuze achtergronden (en impact) daarvan, geschreven in een makkelijk leesbare, populaire stijl is prijzenswaardig. De interesse en teneur van het blad is, als periodiek van de Stichting Eikonikon, overwegend oost-orthodox en daarmee dicht bij de uitgangspunten van de ikonenkunst.(Zie bij 'Organisaties')
IRÉNIKON is een franstalig oecumenisch tijdschrift dat gepubliceerd wordt door de Benedictijner monniken van het R.K. klooster in Chevetogne (België). Een interessante plaats om te bezoeken voor iedereen die geďnteresseerd is in de Russisch Orthodoxe traditie. Want naast het klooster is een kopie gebouwd van een Russische kerk (stijl Novgorod). De broeders vieren de liturgie volgens de (geünieerde) orthodoxe traditie in deze ‘Russische’ kerk en volgens de Latijnse traditie in hun rooms katholieke kapel aan de andere kant van het klooster.
De oorsprong van het blad Irénikon ligt in 1926. Al meer dan 80 jaar draagt het blad met artikelen over theologie, geschiedenis, spiritualiteit en monastiek leven bij tot de dialoog tussen de oost- en west-christelijke kerken. Geen blad voor plaatjes van ikonen, maar wel voor dieper inzicht. Van de belangrijkste artikelen wordt een Engelse samenvatting gegeven.
Het Journal of Eastern Christian Studies, uitgegeven door het Instituut voor Oost-Christendom aan de Universiteit van Nijmegen geeft veel stof tot studie en overdenking voor wie nog verder wil gaan in wetenschappelijke vertogen over de "Oost- en Orientaals Christelijke Kerken in het Midden Oosten, Centraal- en Oost-Europa en de Balkan, zowel als ontwikkelingen in de diaspora" zoals zij het zelf omschrijven (Zie IVOC bij ‘Organisaties’).
Het Klooster van de heilige Joannes de Doper in Den Haag is bij de ‘insiders’ bekend en geliefd om de verbazingwekkende productie van de liturgische boeken, boekjes met de diensten van het orthodox kerkelijk jaar, met de kleine gebedsdiensten en ettelijke brochures, samengesteld, uitgetypt, gedrukt en zelf gebonden door de zusters. Alles in het Nederlands.
Voor de ikonenvrienden zijn daarbij het belangrijkste de 'Groene Boekjes'. Gevuld met verhalen over de ontelbare heiligen die voor ons aanwezig zijn op ikonen. Dertien boekjes. Eén voor elke maand plus een index met ruim 11.000 namen.
Zonder die boekjes, samengesteld door Archimandriet Adriaan, zouden vele ikonenkenners, -experts, -handelaren en -toelichters het heel wat moeilijker hebben gehad om de juiste naam, het juiste verhaal bij de juiste heilige op menige ikoon te vinden.
Het moge de zuiver orthodoxe Vader Adriaan en zijn zusters vergeven zijn, dat zij daarin ook een flink aantal ‘Westerse’ heiligen een plaatsje hebben gegeven. Alle heiligen van vóór 1054 behoren tot de Katholieke en Apostolische Kerk, dus ook de (nu) Westerse heiligen uit het eerste millennium.
De Stichting ODIGIA-Instituut verspreidt onder haar Vrienden geregeld berichten en speciale publicaties. In de afgelopen jaren vonden de Vrienden-Donateurs nu en dan een - ongeregeld verschijnend - blad in de bus, de ‘V-Mail’ (Vrienden Berichten). Maar alle andere activiteiten vroegen zoveel tijd dat zelfs van een ‘niet periodieke’, dus ongeregelde verschijning, geen sprake meer kon zijn.
Inmiddels zijn er al een aantal interessante bladen in omloop met veel informatie over de ikonenkunst en haar achtergronden. Daar wil Odigia niet mee gaan concurreren, wellicht ooit nog eens samenwerken.
Bovendien kunnen de Vrienden met álle vragen over ikonen bij Odigia terecht. Het beantwoorden van die vragen is ook voor de Odigia-staf een interessante aanwijzing over wat er onder de geďnteresseerden leeft als het om ikonen gaat.
Daar is nieuwe informatie en reageren op vragen veel sneller mogelijk. Dagelijks komen de vragen al bij Odigia binnen. Dat zijn soms vragen die bij enkelen leven maar interessante antwoorden kunnen geven voor velen. Die komen dan op de site.
WWW.ODIGIA.NL wordt een steeds ‘levendiger’ site. Plannen genoeg. We zoeken nog vrijwilligers die mee kunnen/willen bouwen aan de site.
Odigia gaat ook een ‘ Mailinglist’ openen onder de naam “MAIL-ODI”, waar de Vrienden-Donateurs hun e-mailadres voor op kunnen geven en die hen op de hoogte houdt van nieuwtjes op de site, elders op internet, van publicaties, exposities, lezingen, excursies enz.
Overigens worden, voor de Vrienden die nog niet 'op internet zitten', samenvattingen van de internet-informatie afgedrukt en per post gestuurd. (Odigia is zuinig op haar band met de Vrienden.)
POKROF - oosterse christenen, kerken en culturen is een tijdschrift-uitgave van de 'Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord'. (Zie 'Organisaties')
Wie meer over en van ikonen wil weten dan alleen de visueel waarneembare existentie, kan in Pokrof vaak interessante artikelen vinden die inzicht geven in de hedendaagse religieuze bronnen van ikonen. Veel informatie over landen en kerken, religieus filosofen en interkerkelijke ontmoetingen. Het is, voor een objectief oordeel, wel goed zich te realiseren dat, als zij schrijven over de 'katholiek-orthodoxe dialoog' het begrip katholiek hier beperkt is tot Rome. (Zie de inleiding bij 'organisaties')
Er moet wel gezegd worden, dat er op de omslag soms ikonen zijn afgebeeld die bij de echte liefhebber de tenen krom doen staan. helaas leidt het enthousiasme van amateurschilders soms niet tot producten die de kenmerken van ikonen – respect, schoonheid en bewogenheid - tot uiting brengen. Een wat kritischer blik van de uitgever zou de 'aantrekkelijkheid' van het tijdschrift zeker ten goede komen.