Galerieën & Handel
Inleiding
Al in de 50er jaren van de vorige eeuw toonden enkele gerenommeerde antiquairs in Brabant hun waardering voor oude Griekse en Russische ikonen. Maar het bleef een neventerrein voor een kleine selecte kring van liefhebbers. In Duitsland bestond toen al een levendige interesse voor Russische ikonen, die vooral voor de 'oud-gedienden' een verzachtende herinnering waren aan barre tijden in Rusland.
Eind 60er jaren ontdekte een Brabantse zakenman, die geregeld op de Sovjet Unie reisde, de mogelijkheid tot officiële export van Russische ikonen. Na een eerste expositie in 1968 in Schloss Raesfeld in Duitsland, volgde een serie ikonenexposities in kleine musea in Nederland. Ook het Nederlandse publiek 'viel' voor de intieme schoonheid van de ikonen. Een markt was geboren, dankzij een organisatiebureau dat zich specialiseerde op exposities van ikonen. Dit bureau was de bakermat van wat 30 jaar later "Stichting Odigia" zou worden.
Aanvankelijk stond de gevestigde kunst- en antiekhandel wat vreemd en zelfs afwijzend tegenover deze nieuwe stukken op het kunstschaakbord. Maar steeds indrukwekkender exposities met steeds hoger gekwalificeerde ikonen hebben ten slotte ook de 'kunstmarkt' overtuigd. Gespecialiseerde handelaren in ikonen, met grote expertise, zijn nu niet meer van kunstbeurzen weg te denken. De ikonenkunst is een volledig geaccepteerd vakgebied geworden. Met belangrijke handelaren en met de - bij elke kunstvorm gebruikelijke - mindere renommé's, zonder wie geen markt, geen nieuwe klantenkring zou bestaan. Naast de gevestigde handel, zijn er ook enkele particulieren die 'handelen' in ikonen.
Het is onmogelijk allen hier te noemen. Voor een complete lijst moet Google te hulp worden geroepen. Hier zijn voorlopig de specialisten vermeld, die tot de 'oude garde' behoren en die zich inmiddels hebben gevestigd. Voor de objectiviteit zal hier zeker nog aanvulling komen met andere spelers in het ikonenveld.
Het blijft verstandig als de potentiële koper zich laat adviseren door hen die hun sporen hebben verdiend. De Vrienden-Donateurs van de Stichting ODIGIA-Instituut kunnen daarvoor altijd Odigia om advies vragen.
Onze (voorlopige) keuze - alfabetisch
H.W.C. Dullaert in Amsterdam is een bijzonder mens. Antiquair met een grote liefde voor ikonen. Heeft dit te maken met de menslievende wijze waarop hij zijn geloof vorm geeft? U vindt hem maar de helft van het jaar in zijn 'winkel'. De andere tijd staat hij in Afrika als priester Aids-lijdenden bij. Wellicht is het van de 'handelaren' juist Dullaert die het meest 'aangedaan' is door de - altijd aanwezige, zwijgend veelzeggende - kracht van de ikonen. Wat overigens niet wil zeggen dat zijn collectie alleen uit 'stille' ikonen bestaat. Engelen, evangelisten, martelaren, huisbeschermers en feesten horen ook tot zijn aanbod.
Bij Morsink Ikonen in Amsterdam vormen twee broers de 2e generatie Morsink die door de ikonen gegrepen is. Was vader nog een antiquair in het oosten van het land met liefde voor ikonen en een van de eersten die daarmee een stand op de grote antiekbeurzen vulde, de zonen hebben zich volledig gespecialiseerd in de ikonenkunst en drijven in Amsterdam de meest indrukwekkende ikonenhandel met ikonen van hoog niveau. Veel van de topstukken die in het laatste kwart van de vorige eeuw in particulier bezit zijn gekomen, sieren nu de indrukwekkende catalogi van de Morsinks. Hun stands op de grote antiekbeurzen oogsten terecht de bewondering van alle ikonenkenners.
Tóth Ikonen in Huizen is ook een van de 'oud gedienden' waar de tweede generatie de interesse voor ikonen en het koopmanschap van vader én moeder voort zet. De galerie van Toth is het meest bekend om hoogwaardige ikonen uit de 19e eeuw, afkomstig uit de ateliers van de 'fijnschilders' zoals Palech en Moskou. Inderdaad soms bewonderenswaardige 'sprookjes' van ikonen waarop de liefhebber niet uitgekeken raakt. Maar de jaarlijkse ikonenkalender die Toth doet uitgeven verrast vaak ook door de afbeeldingen van belangrijke oude ikonen.
Zoetmulder-Ikonen in Amsterdam heeft van de hierboven genoemden de langste traditie. Vader Zoetmulder dreef een antiekhandel in Rotterdam. Daar kwamen de Russische zeelieden hem de eerste ikoontjes aanbieden. Met de groei van de belangstelling voor ikonen in de 70er jaren van de vorige eeuw en de gestaag toenemende import vanuit de - toen nog- Sovjet Unie, groeide ook zijn interesse en specialisatie. Na een serie succesvolle verkoopexposities in Noordwijk droeg hij de fakkel over aan zijn dochter, die nu in Amsterdam een prachtige collectie ikonen toont en de jaarlijkse traditie van een expositie in het hotel Huys ter Duin in Noordwijk voortzet. Ingrid Zoetmulder - die inmiddels beëdigd taxateur van ikonen is - organiseert daarnaast verschillende verkoopexposities in het land met een aanbod van steeds hoger niveau. U kunt de collectie in Amsterdam bezoeken als u van te voren even een afspraak maakt.De ikonen en Ingrid zullen u hartelijk ontvangen.